Wojna polsko-bolszewicka w aktach sądowych przechowywanych w Archiwum Państwowym w Katowicach Oddział w Bielsku-Białej
20 czerwca 2020
Archiwum Państwowe w Katowicach Oddział w Bielsku-Białej przechowuje w swoim zasobie bogaty zbiór akt wytworzonych przez sądy działające w XIX i XX w. na terenie działalności Archiwum. Akta te zaskakują swoją wieloaspektowością i mogą być wykorzystywane do różnych badań czy to genealogicznych czy naukowych.
Nabierają one również znaczenia, jeżeli chodzi o rocznicę zwycięskiej Bitwy Warszawskiej 1920 r., którą obchodzimy w tym roku. Znaczenie to polega na tym, że teren działalności Archiwum Państwowego w Katowicach Oddział w Bielsku-Białej nie był bezpośrednio dotknięty działaniami wojny polsko-bolszewickiej – i trudno w zasobie doszukać się obszernego materiału dotyczącego tej wojny.
Na tym terenie jednak mieszkało wielu ludzi, którzy w młodym wieku zostali powołani do odradzającego się Wojska Polskiego lub też wstąpili do niego ochotniczo – i nieraz oddali życie za swoją ojczyznę.
W aktach sądowych z okresu międzywojennego zachowało się wiele dokumentacji, dotyczącej żołnierzy Wojska Polskiego, którzy zginęli w walce bądź zmarli w szpitalach w wyniku chorób oraz odniesionych ran. Są to najczęściej akta spadkowe po tych żołnierzach, wytworzone przez sądy powiatowe, działające na terenie byłej Galicji w latach 1919-1928. W aktach spadkowych zachowały się zawiadomienia o śmierci lub metryki zgonu, wystawione przez Powiatową Komendę Uzupełnień w Wadowicach, Dowództwo Generalne Okręgu w Krakowie, duszpasterstwa pułkowe, dowództwa pułków, a także przez szpitale wojskowe – nie mówiąc o innych dokumentach, takich jak np. wykazy przedmiotów pozostałych po poległych i zmarłych.
W wielu przypadkach – kiedy żaden urząd nie mógł wystawić metryki zgonu – przeprowadzano postępowanie o uznanie danej osoby za zmarłą, którego końcowym efektem było sądowe orzeczenie. Postepowania te prowadzone były przez sądy drugiej instancji. W wielu aktach spadkowych zachowały się właśnie takie orzeczenia, będące podstawą do przeprowadzenia postępowania spadkowego. Ale również w dokumentacji Sądu Okręgowego w Wadowicach (który był sądem drugiej instancji dla prezentowanego terenu), zachowała się grupa akt spraw dotyczących przeprowadzenia tego typu postępowania. W tych aktach zachowały się m.in. nieliczne listy, pisane z frontu do rodziny.
Prezentowane materiały pochodzą z następujących zespołów aktowych:
- 13/345 Sąd Grodzki w Oświęcimiu (skrót: SGO)
- 13/690 Sąd Powiatowy w Andrychowie (skrót: SPA)
- 13/694 Sąd Powiatowy w Kalwarii (skrót: SPK)
- 13/697 Sąd Powiatowy w Wadowicach (skrót: SPW)
- 13/1041 Sąd Powiatowy w Jordanowie (skrót: SPJ)
- 13/1312 Sąd Powiatowy w Milówce (skrót: SPMi)
- 13/1336 Sąd Powiatowy w Makowie (skrót: SPMa)
- 13/486 Sąd Okręgowy w Wadowicach (skrót: SOW)
Michał Jarnot
Galeria


Metryka śmierci i pogrzebu Alojzego Wójcika z Harmęż, wystawiona przez Rzymsko-Katolicki Urząd Parafialny Wojsk Polskich (APB, SGO, sygn. 113)


Protokół śmierci Franciszka Zemły z Grojca, wystawiony przez Dowództwo 51 Pułku Piechoty (APB, SGO, sygn. 228)


Zaświadczenie o śmierci Teofila Jarnota z Brzeszcz, wystawione przez Szwadron Zapasowy 8 Pułku Ułanów Ks. Józefa Poniatowskiego (ABP, SGO, sygn. 250)


Pismo Duszpasterstwa Garnizonu w Cieszynie w sprawie ustalenia losów Błażeja Kwartnika z Łękawicy koło Wadowic (APB, SOW, sygn. 728)


Dalsza część pisma Duszpasterstwa Garnizonu w Cieszynie w sprawie ustalenia losów Błażeja Kwartnika z Łękawicy koło Wadowic (APB, SOW, sygn. 728)


List napisany z frontu przez Błażeja Kwartnika z Łękawicy koło Wadowic do swoich rodziców we wrześniu 1920 r. (APB, SOW, sygn. 728)


Dalsza część listy napisanego z frontu przez Błażeja Kwartnika z Łękawicy koło Wadowic do swoich rodziców we wrześniu 1920 r. (APB, SOW, sygn. 728)


Dalsza część listy napisanego z frontu przez Błażeja Kwartnika z Łękawicy koło Wadowic do swoich rodziców we wrześniu 1920 r. (APB, SOW, sygn. 728)


Protokół przesłuchania świadków spisany w Sądzie Grodzkim w Białej w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Wadowicach, dotyczącej uznania za zmarłego Ludwika Przybyły ze Szczyrku (APB, SOW, sygn. 732)


Dalsza część protokołu przesłuchania świadków spisanego w Sądzie Grodzkim w Białej w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Wadowicach, dotyczącej uznania za zmarłego Ludwika Przybyły ze Szczyrku (APB, SOW, sygn. 732)


Protokół przesłuchania świadków w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Wadowicach, dotyczącej uznania za zmarłego Franciszka Węgrzyna z Frydrychowic (APB, SOW, sygn. 733)


Dalsza część protokołu przesłuchania świadków w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Wadowicach, dotyczącej uznania za zmarłego Franciszka Węgrzyna z Frydrychowic (APB, SOW, sygn. 733)


Kolejny protokół przesłuchania świadków w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Wadowicach, dotyczącej uznania za zmarłego Franciszka Węgrzyna z Frydrychowic (APB, SOW, sygn. 733)


Doniesienie o śmierci Michała Gawędy z Zagórnika, wystawione przez Dowództwo Okręgu Generalnego w Krakowie (APB, SPA, sygn. 406)


Zawiadomienie o śmierci Jana Gąsiora z Wieprza koło Andrychowa, wystawione przez Rzymsko-Katolicki Urząd Duszpasterski 4 Pułku Piechoty Legionów (APB, SPA, sygn. 442)


Dalsza część zawiadomienia o śmierci Jana Gąsiora z Wieprza koło Andrychowa, wystawionego przez Rzymsko-Katolicki Urząd Duszpasterski 4 Pułku Piechoty Legionów (APB, SPA, sygn. 442)


Zawiadomienie o śmierci Stanisława Wolasa z Głębowic, wystawione przez Powiatową Komendę Uzupełnień w Wadowicach (APB, SPA, sygn. 557)


Zawiadomienie o śmierci Jana Smazy z Inwałdu, wystawione przez Powiatową Komendę Uzupełnień w Wadowicach (APB, SPA, sygn. 715)


Orzeczenie o dowodzie śmierci Józefa Ebla z Frydrychowic, wystawione przez Sąd Okręgowy w Wadowicach (APB, SPA, sygn. 1486)


Orzeczenie o dowodzie śmierci Władysława Burego z Rzyk, wystawione przez Sąd Okręgowy w Wadowicach (APB, SPA, sygn. 1661)


Zawiadomienie o śmierci Franciszka Pająka z Zebrzydowic, wystawione przez Powiatową Komendę Uzupełnień w Wadowicach (APB, SPK, sygn. 263)


Doniesienie o śmierci Stefana Tyrały z Wielkich Dróg, wystawione przez Dowództwo Okręgu Generalnego Kraków (APB, SPK, sygn. 269)


Wykaz przedmiotów pozostałych po poległym Stefanie Tyrale z Wielkich Dróg, wystawione przez Dowództwo Okręgu Generalnego w Krakowie (APB, SPK, sygn. 269)


Doniesienie o śmierci Jana Gołębiowskiego - Gołębskiego z Kalwarii Zebrzydowskiej, wystawione przez Dowództwo Okręgu Generalnego w Krakowie (APB, SPK, sygn. 270)


Koperta, w której Dowództwo Okręgu Generalnego w Krakowie przysłało do Sądu Powiatowego w Kalwarii rzeczy pozostałe po zmarłym Janie Gołębiowskim – Gołębskim (APB, SPK, sygn. 270)


Doniesienie o śmierci Rudolfa Filka z Barwałdu Górnego, wystawione przez Dowództwa Okręgu Generalnego w Krakowie (APB, SPK, sygn. 271)


Wykaz przedmiotów pozostałych po zmarłym Rudolfie Filku z Barwałdu Górnego, wystawione przez Dowództwo Okręgu Generalnego w Krakowie (APB, SPK, sygn. 271)


Pismo Urzędu Duszpasterskiego 4 Pułku Piechoty Legionów w sprawie ustalenia losów Wojciecha Stonawskiego z Bugaja (APB, SPK, sygn. 290)


Akta zejścia Jana Czopka z Lanckorony, wystawiony przez Szpital Wojskowy w Rzeszowie (APB, SPK, sygn. 291)


Pismo Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża w Warszawie w sprawie ustalenia losów Jana Tomczykiewicza z Lanckorony (APB, SPK, sygn. 380)


Rozporządzenie ostatniej woli Jana Tomczykiewicza z Lanckorony, sporządzone tuż przed odejściem na front (APB, SPK, sygn. 380)


Doniesienie o śmierci Albina Wyrwiaka z Kozińca, wystawione przez Dowództwo Okręgu Generalnego w Krakowie (APB, SPW, sygn. 3)


Akt zejścia Józefa Lipiaka z Sidziny, sporządzony przez Szpital Wojskowy nr 4 (APB, SPJ, sygn. 699)


Dalsza część aktu zejścia Józefa Lipiaka z Sidziny, sporządzonego przez Szpital Wojskowy nr 4 (APB, SPJ, sygn. 699)


Akta zejścia Józefa Makowskiego z Raby Wyżnej sporządzony przez Szpital Wojskowy w Bielsku (APB, SPJ, sygn. 720)


Metryka śmierci Wojciecha Skawskiego z Toporzyska, wystawiona przez Duszpasterstwo Szpitala Wojskowego dla Chorób Zakaźnych w Krakowie (APB, SPJ, sygn. 755)


Telegram zawiadamiający o pogrzebie zmarłego w Szpitalu Wojskowym w Wadowicach Józefa Baliczka ze Skawy, przysłany do matki zmarłego (APB, SPJ, sygn. 764)


Akta zejścia Juliana Punkiewicza z Wilna wystawiony przez Szpital Wojskowy Czerwonego Krzyża w Rajczy (APB, SPMi, sygn. 674)


Zawiadomienie o śmierci Ludwika Biernata z Szarego, wystawione przez Powiatową Komendę Uzupełnień w Wadowicach (APB, SPMi, sygn. 812)


Protokół śmierci Wincentego Adamka z Makowa, wystawiony przez Urząd Duszpasterski Szpitala Epidemicznego Wojska Polskiego we Lwowie (APB, SPMa, sygn. 5)


Dalsza część protokołu śmierci Wincentego Adamka z Makowa, wystawionego przez Urząd Duszpasterski Szpitala Epidemicznego Wojska Polskiego we Lwowie (APB, SPMa, sygn. 5)
Podmiot udostępniający informację: | |
Data utworzenia: | 2020-06-20 |
Data publikacji: | 2020-06-20 |
Osoba sporządzająca dokument: | Michał Jarnot |
Osoba wprowadzająca dokument: | Piotr Lis |
Liczba odwiedzin: | 1573 |